[secretera].
portal bibliofilsko-aukcyjny

148. Rizzi-Zannoni Giovanni Antonio. Carte de la Pologne, divisée par provinces et palatinats et subdivisée par districts. Construite d’après quantité d’arpentages, d’observations, et de mesures prises sur les lieux. Dediée à son altesse Royale le Prince Charles de Pologne, duc de Saxe, de Courlande et de Semigalle. Par son très humble et très obéissant serviteur… London (Londyn) 1772. Folio podłużne, karta z dedykacją, mapa zbiorcza Polski i Litwy (miedzioryt kolor.), plan Warszawy (miedzioryt), 22 arkusze map szczegółowych (miedzioryty kolorowane ręcznie w epoce), opr. teka współcz., skóra ze złoc. szyldzikiem. 50 000,-

Egzemplarz kompletny! E.XXXIV, 372-375. Skala mapy ok. 1:692000, format mapy po złożeniu arkuszy ok. 210 x 210 cm. Pierwsza w tak dużej skali szczegółowa mapa Rzeczypospolitej oparta w całości na materiałach polskich. Obejmuje ziemie dawnej Rzeczypospolitej (Polski i Litwy), od Morza Bałtyckiego po Morze Czarne. Powstała z inicjatywy i staraniem księcia wojewody nowogrodzkiego Józefa Aleksandra Jabłonowskiego. Prace rozpoczęto ok. 1740 r., przez ponad 20 lat pracowali nad nią najwybitniejsi kartografowie (Saint Hillaire, Franciszek Florian Czaki), ostateczną wersję opracował Rizzi-Zannoni i wydał ją w Londynie pod własnym nazwiskiem w 1772 r. Bogactwem zebranego materiału zdecydowanie przewyższa wcześniejsze mapy Polski Folina, Kantera i Pfaua. Mapa stanowi wspaniałe dzieło sztuki sztycharskiej, została wyrysowana i wygrawerowana przez znakomitych artystów francuskich (Bourgoin, André, Arrivet, Perrier, Beaublé, Chalmandrier). Uchodzi za jedno z najlepszych dzieł kartograficznych dotyczących ziem Polski przedrozbiorowej: „Atlas ten, praca nader znakomita, najobszerniejszy z wszystkich mapp kraju Polskiego przed tem i następnie wyszłych, sztychowany wybornie, z wielkim nakładem do skutku doprowadzony” (E. Rastawiecki). Przez długi czas wykorzystywana była przez dyplomację europejską, w czasach napoleońskich przedrukowywano ją do celów wojskowych. Na arkuszu nr 21 bogato zdobiony kartusz: tytuł na kamiennym bloku, z lewej strony kobieta krusząca jarzmo, z zerwanymi kajdanami u stóp, w tle pracujący górnicy; z prawej bóstwa rzeczne oraz personifikacja geografii (z cyrklem w dłoni), w oddali scena batalistyczna; w centrum herb Jabłonowskich i Orzeł w koronie. Arkusze map numerowane od 2-24, opatrzone opisem po polsku i francusku (na końcowych także po turecku), sygnowane przez rytowników, z szerokimi marginesami (mocne odbitki). Przed arkuszami znajduje się ogólna mapa Rzeczypospolitej („Wizerunek powszechny Polski y Litwy…”), z planem Warszawy w lewym górnym rogu oraz obszerną legendą na bocznych marginesach (spis województw, ziem, powiatów i rzek). Na osobnej karcie bardzo dekoracyjny plan Warszawy, okolony wizerunkami znaczniejszych budowli (kościół św. Krzyża, Biblioteka Załuskich, Collegium Nobilium, liczne pałace znamienitych rodów, m.in.: Czartoryskich, Krasińskich, Mniszchów, Branickich, Radziwiłłów); plan w orientacji zachodniej. Wzdłuż dolnego marginesu panorama miasta od strony Wisły (od Żoliborza po Belweder). Karta z dedykacją także sztychowana, dat. Londyn, 25 stycznia 1772 r., skierowana do Jabłonowskiego (1711-1777), humanisty i mecenasa, który najprawdopodobniej sam dostarczył materiały rękopiśmienne do Giovanniego Antonio Rizzi-Zannoniego (1736-1814), włoskiego kartografa i astronoma (który odwiedził Polskę w 1753 r.). Arkusze nigdy nie były zszyte, są niezłożone! Drobne zabrudzenia i ślady zalania marginesów poszczególnych arkuszy, poza tym stan dobry. Stan niemal doskonały! Rzadkie.

Lit.: E. Rastawiecki, Mappografia dawnej Polski, Warszawa 1846, s. 58-60; T. Paćko, Wersje tytułu i różnice w treści mapy Polski Rizzi-Zannoniego, „Polski Przegląd Kartograficzny”, 1974, nr 2, s. 77-80; Centralny Katalog Zbiorów Kartograficznych w Polsce, z. 5, Wrocław 1983, s. 11-13; Cartograpghia Rappersviliana Polonorum, poz. 176; Imago Poloniae, t. II, s. 243, poz. K123, ilustr.

Ilośc odsłon: 91